کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی

 عضو هئیت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزاری کرسی های نقد علوم انسانی فعلی  در دانشگاه ها را راهکاری مناسب در دست یابی به علوم اسلامی خواند.

به گزارش ستادخبری نخستین کنگره علوم انسانی اسلامی، حجت الاسلام و المسلمین علیرضا قائمی نیا با اشاره بر اینکه علوم اسلامی طیفی تشکیکی است، گفت: بهره گیری از اسلام در تولید علوم دینی هم می تواند به صورت مستقیم و در قالب یک رابطه استعاری یا الهام بخش شکل گیرد.

 وی افزود: گاهی برای تولید علوم دینی به طور مستقیم از آیات و روایات الهام گرفته می شود و گاهی  با بهره گیری غیر مستقیم از آیات و گزاره های دینی به تئوری ها و راه حل های علمی دست می یابیم.

قائمی نیا بومی سازی علوم انسانی فعلی را همسوسازی با فرهنگ جامعه خواند و اظهار کرد: تغییرات علوم انسانی فعلی در چارچوب و مفاهیم تصورات جامعه امروز به معنی بومی سازی است، اما اسلامی سازی بهره بری از گزاره های دینی برای ایجاد رابطه بین اسلام و علم است.

وی با اشاره به ضرورت تحول در علوم انسانی فعلی بیان کرد: وجود جریان های افراطی و مادی گرا در این علوم  و همخوانی نداشتن با اعتقادات جامعه اسلامی، پالایش در این علم را ضروری می سازد .

قائمی نیا  ادامه داد: اگر علمی  نتواند به انتظارات یک جامعه پاسخ دهد، آن گاه بحران معرفتی ایجاد می شود. می توان گفت علوم انسانی فعلی نیز به مرحله رشد معرفتی که انتظار جامعه امروز را پاسخ می دهد، نرسیده است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تاکید بر اینکه حوزه و دانشگاه باید دغدغه تولید علوم انسانی اسلامی را داشته باشند، گفت: علوم انسانی فعلی باید در کرسی های دانشگاه و حوزه مورد نقد قرار گیرد . همچنین باید به صورت تدریجی با استفاده از گزاره های دینی به تولید علم اسلامی پرداخته شود.

وی فرآیند تولید علم اسلامی را تدریجی خواند و تاکید کرد: علوم مختلف نتیجه سالها تلاش دانشمندان است، بنابر این رسیدن به این علم نیز نیازمند مدت زمان  و تلاش طولانی است.

قائمی نیا تشکیل کرسی های نقد علوم انسانی فعلی و برگزاری جلسات علمی اسلامی متعدد در دانشگاه ها را راهکاری مناسب برای توسعه علوم انسانی اسلامی به درون دانشگاه ها خواند و بیان کرد: تولید این علم به معنی کنار گذاشتن علوم انسانی فعلی نیست، بلکه با بررسی و تحلیل ، نقد میراث موجود و بهره گیری از مزایای فعلی به صورت تدریجی شاهد تولید فرآیند دینی  خواهیم بود.

وی ادامه داد: تغییر و تحول در علوم انسانی فعلی باید از بحث انسان شناسی و مردم شناسی آغاز شود، چرا که انسان شناسی محل تقاطع دیدگاه های مادی گرایانه به انسان است که نیازمند نقد و بازتولید همسان با مبانی اسلامی است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: مراکز متصدی باید تحقیقات عمیقی در این زمینه داشته باشند. به عنوان مثال در این پروژه های تحقیقاتی باید ارتباط جامعه‌شناسی و روان‌شناسی با دین و … مورد بررسی قرار گیرد. همچنین مراکز علمی باید تحقیقاتی را ارائه دهند که با دانشگاه و حوزه در ارتباط باشد.

 قائمی نیا علوم اسلامی را مقدم بر علوم انسانی خواند و یادآور شد: این علم پاسخگوی تمام نیازهای بشر است و باید مبنا تمام علوم اسلامی باشد. هنوز علومی مانند اقتصاد اسلامی و جامعه شناسی اسلامی تبدیل به یک اصل نشده است.

وی در پایان، زمینه تحقق و تولید علوم اسلامی را در جامعه مساعد ارزیابی کرد و گفت: وقتی یک جریان علمی تبدیل به یک اصل می شود که از روش های کاربردی بهره گرفته شده باشد. امیدواریم به زودی شاهد مبنا قرار گرفتن اقتصاد اسلامی و جامعه شناسی اسلامی در جامعه باشیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) علوم انسانی اسلامی را در گرو تحقق زنجیره تولید دانش دانست.

به گزارش ستاد خبری نخستین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی، دکتر عادل پیغامی در تعریف علوم انسانی اسلامی اظهار کرد: علوم اسلامی، در مبانی فلسفی ۱۱ گانه انسان شناسی، هستی شناسی، ‌غایت شناسی و… برگرفته از مبانی اسلامی است.

وی ادامه داد: پس از اتصال پسوند اسلامی به واژه علوم انسانی،معانی متفاوتی ایجاد می‌شود که شامل، مسلمان بودن فاعلان تولید کننده علوم انسانی اسلامی، تولید این علم در جغرافیای اسلامی، علوم انسانی اسلامی برگرفته از منابع اسلامی است.

پیغامی داشتن علوم انسانی اسلامی را برای جامعه اسلامی ضروری خواند و خاطر نشان کرد: لازمه دستیابی به علوم انسانی اسلامی در گرو تحقق “چهارده حلقه زنجیره تولید دانش” در این عرصه است، که کل این فرضیه به حوزه مدیریت دانش می پردازد.

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) با یادآوری بر اینکه دستیابی به این علوم تنها از راه تحقق حلقه‌های این زنجیزه امکان پذیر است تاکید کرد: اگر هر کدام از حلقه ‌های این زنجیزه ناقص باشد، سیستم تولید و خروجی نهایی،‌آن چیزی که بایدباشد،‌نخواهد بود.

 پیغامی تصریح کرد: هنگامی که با توجه به این حلقه کارهای جنبش نرم افزاری و تولید علم در سی سال بعد از انقلاب و حتی در برخی حوزه‌های علوم انسانی اسلامی مانند مباحث اقتصاد اسلامی را مورد بررسی قرار ‌دهیم،درمی‌یابیم که بعضی از این خروجی‌ها،‌کارکرد لازم دانش را ندارند، یعنی علاوه بر اینکه  نمی ‌توانند کارکرد علمی داشته باشند، نه کشف از واقعیت دارند و نه می‌توانند کارکردهای نظری داشته و امور را اداره کنند.

وی افزود: نظریه پردازی، شاخص سازی،تعیین جایگاه علوم انسانی در کشورداری، فرهنگ سازی و رفتارسازی مدیریت آموزشی و پژوهشی و نظام کارآمد آموزشی و پژوهشی، مدیریت اطلاعات، مدیریت دانش، آینده پژوهی ، مطالعه تاریخ علم و وقایع علوم مضاف و علوم درجه ۲، توجه به مدیریت منابع انسانی اسلامی، رصد و شناسایی وضعیت موجود علوم انسانی در جامعه، مسئله یابی نیازهای مسلمانان و ایران اسلامی، شناسایی مسائل مدیریتی و پشتیبانی، توجه به بودجه اقتصادی برای تولید علوم انسانی و… زیرساخت های لازم برای دستیابی به علوم انسانی اسلامی است.

وی با تاکید بر اینکه پویایی یک جامعه وابسته به دانش و معرفت آن جامعه است، ‌خاطرنشان کرد: انقلاب اسلامی ایرانی بدون علوم انسانی اسلامی معنا ندارد و حیات و ممات این انقلاب وابسته به علوم انسانی اسلامی است.

پیغامی در پایان علوم انسانی اسلامی را تنگه احد انقلاب اسلامی خواند و اظهار کرد: آرمان‌های انقلاب اسلامی نشات گرفته از شاخه‌های مختلف علوم انسانی اسلامی است که باید در تمامی آنها به مدل علوم انسانی بومی و ارزشی ایرانی اسلامی دست یابیم.

معاون پژوهشی پژوهشگاه المصطفی اسلامی سازی را بر بومی سازی برتر دانست.

به گزارش ستاد خبری نخستین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی حجت الاسلام و المسلمین حسن خیری با اشاره به جهت دار بودن علوم انسانی گفت: علوم انسانی علمی جهت دار و مبتنی بر علم انسان است.

وی خواستگاه علوم انسانی اسلامی را  مبانی هستی شناسی و اسلام شناسی دانست و افزود: برای تولید علوم انسانی اسلامی باید تمام استدلال ها برگرفته از منابع انسانی اسلامی باشد. یعنی هم از منابع اسلامی و هم از روش های تجربی استخراج شود.

معاون پژوهشی پژوهشگاه بین المللی المصطفی با نفی نکردن علوم انسانی فعلی گفت: یافته های علوم انسانی فعلی در برخی مسائل می تواند کاربردی باشد، اما با توجه به اینکه خواستگاه جامعه ما اسلامی است، علوم انسانی فعلی پاسخگوی نیازهای اسلامی ما نخواهد بود، چرا که نگاه اسلام به انسان تک بعدی نیست.

وی بیان رویکرد و نظریه در انجام تحقیقات را دارای اهمیت خواند و افزود: همانطور که برای ایجاد توسعه انسان شاخص هایی در عرصه های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی تعریف شده است در انجام تحقیقات نیز باید به نیازهای انسان در هستی توجه ویژه ای شود.

عضو پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ادامه داد: در علوم انسانی فعلی توسعه انسان بر مبنای عدالت و حق الناس شکل نگرفته است و این برای جامعه ما پذیرفتنی نیست، از این رو باید شاخص هایی بر اساس مبانی اسلامی تولید شود.

خیری بومی سازی علوم انسانی فعلی را مبتنی بر فرهنگ اسلامی خواند و تصریح کرد:  جایگزینی واژه اسلامی سازی بهتر از بومی سازی  است. اسلامی سازی به معنای روشن کردن  خط مشی مبتنی بر اسلام است و اگر در مسیر با موانعی روبرو شویم می توانیم علاوه بر بهره گیری از منابع اسلامی با استفاده از روش های قیاسی، تجربی و تأملی مسائل را برطرف کنیم.

رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت وفلسفه:

تحول در حوزه علوم انسانی مقدمه پیشرفت معرفتی و علمی در جامعه

به  گزارش ستاد خبری نخستین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی، حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه با اشاره به مؤلفه های موجود درشاکله علوم انسانی مبتنی بر مبانی اسلام، گفت: علوم انسانی اسلامی متشکل از مجموعه گزاره هایی است که با روش عقلی، تجربی و نقل دینی به توصیف انسان تحقق یافته، انسان مطلوب و همچنین چگونگی تغییر انسان تحقق یافته به انسان مطلوب در راستای تعالی انسان می پردازد.

وی با اشاره به ارتباط عمیق علوم انسانی اسلامی با الگوی اسلامی پیشرفت، عنوان کرد: الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، عرصه های مختلفی را به لحاظ بعد معرفتی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شامل می شود که برای رشد مادی و معنوی در راستای تعالی انسان به وجود آمده است.

خسروپناه با تأکید بر معرفتی بودن تعالی انسان، خاطر نشان کرد: تعالی انسان به لحاظ موضوع و روش به علوم مختلف از جمله علوم انسانی و طبیعی تقسیم می شود.

وی افزود: تحول در علم و معرفت نخستین گام به سوی پیشرفت محسوب می شود. تحول در علوم به ویژه علوم انسانی مقدمه پیشرفت معرفتی و علمی و سپس پیشرفت های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است.

وی با اشاره به نقش و جایگاه دین در بدنه علوم انسانی، گفت: علوم انسانی به لحاظ روش شناسی معرفت اقسام مختلفی دارد و این تقسم بندی بدان معناست که می توان برخی پرسش های انسان شناختی را از طریق قرآن و سنت، برخی دیگر را از طریق حق و بخشی را به وسیله تجربه و مشاهده پاسخ داد.

رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت وفلسفه تصریح کرد: شناخت انسان از طریق عقل و دین و شناخت انسان تحقق یافته از طریق تجربه به دست می آید اما در این میان اگر در جست وجوی یافتن باید و نبایدهای تغییر انسان تحقق یافته به انسان مطلوب باشیم باید از مباحث دینی بهره ببریم.

خسروپناه ادامه داد: علوم انسانی مثلثی سه ضلعی است که به توصیف انسان مطلوب٬ تحقق یافته و چگونگی تغییر انسان تحقق یافته به انسان مطلوب می پردازد که در این رهگذر، دین درصدد آن است که انسان مطلوب را به بشر معرفی و راهکار تغییر انسان موجود به انسان مطلوب را ارائه دهد.

وی با تاکید بر امکان تحقق تولید علوم انسانی اسلامی با دارایی های فعلی موجود در کشور، خاطر نشان کرد: انسان مطلوب در میراث فلسفی و تفسیری ما به خوبی تببین و معرفی شده است. همچنین در مباحث فقهی، اخلاقی و عرفان عملی نیز به باید و نبایدهایی پرداخته اند که به موضوع تغییر انسان می پردازد.

خسروپناه با تاکید بر اینکه ترویج علوم انسانی اسلامی به معنای نفی کامل علوم انسانی برگرفته از غرب نیست، گفت: بخشی ازعلوم انسانی غربی درصدد توصیف انسان تحقق یافته ای است که بر اساس روش تجربی به دست آمده که این دستاورد می تواند جزو روش هایی باشد که مددیار علوم انسانی اسلامی در تغییر انسان می شود.

رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه تصریح کرد: انسان مطلوب در علوم انسانی غربی و همچنین برخی باید و نبایدهایی که این علوم برای تغییر  انسان موجود به انسان مطلوب ارائه می دهد مورد تائید ما نیست.

وی افزود: البته علوم غربی که به توصیف انسان محقق می پردازد و یا بعضی باید و نبایدهای ارائه شده در مورد تغییرانسان می تواند در علوم انسانی اسلامی نیز مفید واقع شود.

رئیس دانشگاه معارف اسلامی، تولید علوم انسانی اسلامی را انقلابی در حوزه دانش دانست.

 به گزارش ستاد خبری نخستین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی، حجت الاسلام و المسلمین ابراهیم کلانتری با اشاره به چیستی ” علوم انسانی” اظهار کرد: بر اساس دیدگاه رایج در فضای دانشگاهی و حوزوی، علوم انسانی به گروهی از علوم، دانش ها و رشته هایی گفته می شود که به صورت مستقیم و غیر مستقیم سرشت انسان، توانایی های منحصر به فرد  او، فرهنگ ها و ارزش های انسانی، رفتارها و روابط اجتماعی را مورد مطالعه قرار می دهد.

وی فرآیند تولید علوم انسانی اسلامی را مورد تائید اسلام دانست و گفت: در این علم شناخت انسان و تمام حالات روحی، روانی، تعاملات اقتصادی و معرفتی بر اساس مبانی و زیرساخت های اسلامی تعریف می شود.

کلانتری علوم انسانی اسلامی را کاری تاسیسی عنوان کرد و افزود: اسلامی سازی علوم انسانی فعلی یک کار “تزئینی” است. در تولید این علم تمام تلاش ها باید معطوف به این باشد که بر اساس جهان بینی حق و با بهره گیری از منابع اصیل اسلامی به تاسیس یک سلسله از دانش ها و علوم مورد نیاز جامعه انسانی دست یابیم.

 رئیس دانشگاه معارف اسلامی، عرف حاکم بر علوم انسانی فعلی را از اصلی ترین مانع در راه تولید علوم اسلامی دانست و خاطر نشان کرد: شرایط حاکم بر علوم انسانی رایج، راه را بر هرگونه تحول و نوآوری مسدود ساخته است. البته این اختصاص به علوم انسانی هم ندارد، در علوم طبیعی و الهیات، فلسفه و کلان نیز به همین صورت است.

وی با اشاره به تفاوت بومی سازی و اسلامی سازی علوم انسانی اظهار داشت: وقتی می گوییم دانش و علم باید بخشی از نیازهای بومی را تأمین کند، منظور نیازهای دینی است. زمانی که حرف از اسلامی سازی به میان می آید به این معناست که باید اصول، مبانی و ارزش هایی که مورد توجه اصیل دین است در علوم انسانی پر رنگ تر دیده شود.

 حجت الاسلام کلانتری با تاکید بر اینکه شرایط تولید علوم انسانی اسلامی با دارایی های علمی فعلی امکان پذیر است، تصریح کرد: امروز علاوه بر تولید مقالات و مجلات علمی  و پژوهشی متفاوت در این زمینه، به برکت انقلاب اسلامی اندیشمندان جوان و متفکری داریم که قدرت تولید علم در این زمینه را دارند.

وی ادامه داد: دستیابی به علوم انسانی اسلامی کارکوچک، ساده و سطحی نیست که در کوتاه مدت اتفاق بیفتد، بلکه یک انقلاب بزرگ در حوزه دانش است که باور، عزم ملی، تلاش همه جانبه و سخت کوشی متخصصان را می طلبد.