کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی

 رئیس مرکز علوم انسانی پژوهشگاه المصطفی ایران را پیشتاز در تولید علوم انسانی اسلامی دانست .

 به گزارش ستاد خبری نخستین کنگره علوم انسانی اسلامی، حجت الاسلام و المسلمین محسن ملک افضلی با اشاره به اینکه ابعاد مختلف انسانی در علومی مانند فقه، کلام و فلسفه مورد مطالعه قرار می گیرد ، گفت: تنها علمی قدرت بررسی ابعاد معرفت شناسی و هستی شناسی را در انسان دارد که از مبانی و اصول اسلامی سرچشمه گرفته باشد.

 وی افزود: علوم انسانی اسلامی ترکیب وصفی وابسته به صفت انسان است و متمایز از ایدئولوژی های غربی و مادیگرایانه تعریف می شود . با بهره گیری از آموزه های دینی و اسلامی می توان سعادت و تکامل انسان را تضمین کرد .

حجت الاسلام ملک افضلی تولید علوم انسانی اسلامی را پلی برای رسیدن انسان به سعادت دانست و اظهار کرد:  اگر علمی با تاسی از آموزه های قرآنی تولید شده باشد، بر تمام زوایای زندگی بشری اشراف دارد چرا که قرآن همه ابعاد زندگی انسان را با اعجاز، کنایه و آیات نمایان کرده است .

 رئیس مرکز علوم انسانی پژوهشگاه جامعه المصطفی، دستورات و موازین قرآنی را از مهمترین پایه های علوم انسانی اسلامی خواند و ادامه داد: تمام دانشمندان اسلامی باید آموزه های قرآنی را مبنای تولید دانش خود در علوم مختلف انسان اعم از اقتصاد، حقوق ، روانشناسی،جامعه شناسی و تاریخ  قرار دهند.

 وی یادآور شد : آیات الهی می تواند منشا مسائل مختلف علوم انسانی باشد، بدون آنکه ضرورت یک اندیشمند علوم انسانی برای تحقیق  و بهره گیری از آن لازم باشد.

حجت الاسلام ملک افضلی با تاکید بر اینکه آراسته کردن علوم انسانی فعلی به آیات قرآن به معنی علوم انسانی اسلامی نیست؛ خاطر نشان کرد: توجیح کردن گزاره های علوم انسانی غربی با رنگ و لعاب دادن آموزه های دینی به معنی پذیرش علوم انسانی فعلی است.

رئیس مرکز علوم انسانی پژوهشگاه جامعه المصطفی عنوان کرد: خواستگاه علوم انسانی اصیل مکتب اسلام است، بنابر این به جای درج آیات قرآن در علوم انسانی فعلی باید به دنبال تاسیس علوم انسانی اسلامی باشیم.

 وی با اشاره به رویکردهای مختلف علوم انسانی اسلامی در جهان اسلام تصریح کرد: در حال حاضر زمینه تاسیس علوم انسانی اسلامی در کشور مهیا است . می توان گفت جمهوری اسلامی ایران در میان کشورهایی که مدعی پیشرفت هستند، برای تولید علوم انسانی اسلامی پیشتاز بوده است.

حجت الاسلام ملک افضلی بهره گیری از علوم دانشمندان مختلف را سنت پیامبر اسلام (ص) خواند و افزود: اهیمت هر دانش به محتوای آن است نه به تولید کننده آن؛ بنابراین تاسیس علوم انسانی اسلامی به معنی نادیده گرفتن دست آوردهای بشری در زمینه های علوم انسانی نیست.

وی در بیان توسعه و ترویج علوم انسانی اسلامی بیان کرد: تولید علوم انسانی یک عمل واحد و مجزا نیست، بلکه نیازمند فرهنگ سازی عمومی، مطالبه مردم ، پشتوانی حاکمیت و تاسیس یک نهاد ویژه دولتی است که در صورت مفقود بودن هر کدام از این ها بحث علوم انسانی اسلامی از کتابخانه ها فراتر نخواهد رفت .

به گزارش ستاد خبری نخستین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی حجت الاسلام و المسلمین ناصر جهانیان، با اشاره به ضرورت تحول در حوزه علوم انسانی کشور، گفت: باید از کلیه حوزه های مربوط به علوم انسانی گفتمانی نظام مند ارائه شود اما قبل از آن ابتدا باید جامعه را به سوی پیشرفت سوق داد.

وی در ادامه با اشاره به برخی اقسام اقتصادهای موجود در بدنه علوم اقتصادی جهان، تصریح کرد:  اقتصاد امروز، به بخش های مختلفی تقسیم می شود که قسمتی از آن به اقتصاد خرد، کلان، بین الملل و توسعه اختصاص یافته است که در کشورهای پیشرفته اعمال می شود.

جهانیان افزود: در این میان نظام اقتصاد اسلامی در برابر نظام های اقتصادی برآمده از غرب مانند اقتصاد سوسیالیستی، کمونیستی و … که هرکدام تعریف جداگانه ای دارد، قرار گرفته است.

وی با گریزی به شاخه علوم اقتصاد اسلامی به عنوان بخشی از علوم انسانی اسلامی، اظهار کرد: اندیشه های اقتصادی دین مبین اسلام در قالب شاخه های مختلف از جمله آزادی اقتصادی، بحث مالکیت خصوصی، مالکیت مختلط و … به شکلی کاملاً جامع بسیاری از نیازهای اقتصادی جامعه امروز را پاسخ خواهد داد .

وی یادآور شد : ضروری است تا در زمینه تحول علوم انسانی، بحث کاربردی در به ویژه حوزه اقتصاد اسلامی صورت گیرد .

عضو هیئت علمی گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ادامه داد: نظام اقتصادی اسلامی به بسیاری از پرسش های اقتصادی که مکاتب دیگر حوزه اقتصاد بدان نپرداخته اند، پاسخ گفته است اما بسیاری با وسعت و جامعیت مکتب اقتصادی اسلامی آشنا نیستند.

جهانیان با تأکید بر لزوم رصد اقتصاد اسلامی و همچنین متغیرهای کلان اقتصادی، به اهمیت تدوین کتاب های جدید  با موضوع علم اقتصاد اسلامی اشاره کرد و گفت :  منابع و مطالب موجود در علوم انسانی اسلامی و به ویژه اقتصاد اسلامی، کاملا مدون و شست و رفته است. وی خاطر نشان کرد : تنها اقدام در بحث تحول علوم انسانی، حرکت به سوی اسلامی سازی علوم انسانی موجود و مشخص کردن محدوده و اهداف آن است.

وی در ادامه ارائه برداشتی صحیح از علوم انسانی بومی را امری ضروری دانست و تصریح کرد: برای تحول در علوم انسانی اسلامی باید ظرفیت های موجود شناسایی شود تا بر اساس نظریه ها و الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، به مدلی در حوزه علوم اسانی اسلامی به ویژه در حوزه اقتصاد اسلامی برسیم.

 عضو هئیت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزاری کرسی های نقد علوم انسانی فعلی  در دانشگاه ها را راهکاری مناسب در دست یابی به علوم اسلامی خواند.

به گزارش ستادخبری نخستین کنگره علوم انسانی اسلامی، حجت الاسلام و المسلمین علیرضا قائمی نیا با اشاره بر اینکه علوم اسلامی طیفی تشکیکی است، گفت: بهره گیری از اسلام در تولید علوم دینی هم می تواند به صورت مستقیم و در قالب یک رابطه استعاری یا الهام بخش شکل گیرد.

 وی افزود: گاهی برای تولید علوم دینی به طور مستقیم از آیات و روایات الهام گرفته می شود و گاهی  با بهره گیری غیر مستقیم از آیات و گزاره های دینی به تئوری ها و راه حل های علمی دست می یابیم.

قائمی نیا بومی سازی علوم انسانی فعلی را همسوسازی با فرهنگ جامعه خواند و اظهار کرد: تغییرات علوم انسانی فعلی در چارچوب و مفاهیم تصورات جامعه امروز به معنی بومی سازی است، اما اسلامی سازی بهره بری از گزاره های دینی برای ایجاد رابطه بین اسلام و علم است.

وی با اشاره به ضرورت تحول در علوم انسانی فعلی بیان کرد: وجود جریان های افراطی و مادی گرا در این علوم  و همخوانی نداشتن با اعتقادات جامعه اسلامی، پالایش در این علم را ضروری می سازد .

قائمی نیا  ادامه داد: اگر علمی  نتواند به انتظارات یک جامعه پاسخ دهد، آن گاه بحران معرفتی ایجاد می شود. می توان گفت علوم انسانی فعلی نیز به مرحله رشد معرفتی که انتظار جامعه امروز را پاسخ می دهد، نرسیده است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تاکید بر اینکه حوزه و دانشگاه باید دغدغه تولید علوم انسانی اسلامی را داشته باشند، گفت: علوم انسانی فعلی باید در کرسی های دانشگاه و حوزه مورد نقد قرار گیرد . همچنین باید به صورت تدریجی با استفاده از گزاره های دینی به تولید علم اسلامی پرداخته شود.

وی فرآیند تولید علم اسلامی را تدریجی خواند و تاکید کرد: علوم مختلف نتیجه سالها تلاش دانشمندان است، بنابر این رسیدن به این علم نیز نیازمند مدت زمان  و تلاش طولانی است.

قائمی نیا تشکیل کرسی های نقد علوم انسانی فعلی و برگزاری جلسات علمی اسلامی متعدد در دانشگاه ها را راهکاری مناسب برای توسعه علوم انسانی اسلامی به درون دانشگاه ها خواند و بیان کرد: تولید این علم به معنی کنار گذاشتن علوم انسانی فعلی نیست، بلکه با بررسی و تحلیل ، نقد میراث موجود و بهره گیری از مزایای فعلی به صورت تدریجی شاهد تولید فرآیند دینی  خواهیم بود.

وی ادامه داد: تغییر و تحول در علوم انسانی فعلی باید از بحث انسان شناسی و مردم شناسی آغاز شود، چرا که انسان شناسی محل تقاطع دیدگاه های مادی گرایانه به انسان است که نیازمند نقد و بازتولید همسان با مبانی اسلامی است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: مراکز متصدی باید تحقیقات عمیقی در این زمینه داشته باشند. به عنوان مثال در این پروژه های تحقیقاتی باید ارتباط جامعه‌شناسی و روان‌شناسی با دین و … مورد بررسی قرار گیرد. همچنین مراکز علمی باید تحقیقاتی را ارائه دهند که با دانشگاه و حوزه در ارتباط باشد.

 قائمی نیا علوم اسلامی را مقدم بر علوم انسانی خواند و یادآور شد: این علم پاسخگوی تمام نیازهای بشر است و باید مبنا تمام علوم اسلامی باشد. هنوز علومی مانند اقتصاد اسلامی و جامعه شناسی اسلامی تبدیل به یک اصل نشده است.

وی در پایان، زمینه تحقق و تولید علوم اسلامی را در جامعه مساعد ارزیابی کرد و گفت: وقتی یک جریان علمی تبدیل به یک اصل می شود که از روش های کاربردی بهره گرفته شده باشد. امیدواریم به زودی شاهد مبنا قرار گرفتن اقتصاد اسلامی و جامعه شناسی اسلامی در جامعه باشیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) علوم انسانی اسلامی را در گرو تحقق زنجیره تولید دانش دانست.

به گزارش ستاد خبری نخستین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی، دکتر عادل پیغامی در تعریف علوم انسانی اسلامی اظهار کرد: علوم اسلامی، در مبانی فلسفی ۱۱ گانه انسان شناسی، هستی شناسی، ‌غایت شناسی و… برگرفته از مبانی اسلامی است.

وی ادامه داد: پس از اتصال پسوند اسلامی به واژه علوم انسانی،معانی متفاوتی ایجاد می‌شود که شامل، مسلمان بودن فاعلان تولید کننده علوم انسانی اسلامی، تولید این علم در جغرافیای اسلامی، علوم انسانی اسلامی برگرفته از منابع اسلامی است.

پیغامی داشتن علوم انسانی اسلامی را برای جامعه اسلامی ضروری خواند و خاطر نشان کرد: لازمه دستیابی به علوم انسانی اسلامی در گرو تحقق “چهارده حلقه زنجیره تولید دانش” در این عرصه است، که کل این فرضیه به حوزه مدیریت دانش می پردازد.

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) با یادآوری بر اینکه دستیابی به این علوم تنها از راه تحقق حلقه‌های این زنجیزه امکان پذیر است تاکید کرد: اگر هر کدام از حلقه ‌های این زنجیزه ناقص باشد، سیستم تولید و خروجی نهایی،‌آن چیزی که بایدباشد،‌نخواهد بود.

 پیغامی تصریح کرد: هنگامی که با توجه به این حلقه کارهای جنبش نرم افزاری و تولید علم در سی سال بعد از انقلاب و حتی در برخی حوزه‌های علوم انسانی اسلامی مانند مباحث اقتصاد اسلامی را مورد بررسی قرار ‌دهیم،درمی‌یابیم که بعضی از این خروجی‌ها،‌کارکرد لازم دانش را ندارند، یعنی علاوه بر اینکه  نمی ‌توانند کارکرد علمی داشته باشند، نه کشف از واقعیت دارند و نه می‌توانند کارکردهای نظری داشته و امور را اداره کنند.

وی افزود: نظریه پردازی، شاخص سازی،تعیین جایگاه علوم انسانی در کشورداری، فرهنگ سازی و رفتارسازی مدیریت آموزشی و پژوهشی و نظام کارآمد آموزشی و پژوهشی، مدیریت اطلاعات، مدیریت دانش، آینده پژوهی ، مطالعه تاریخ علم و وقایع علوم مضاف و علوم درجه ۲، توجه به مدیریت منابع انسانی اسلامی، رصد و شناسایی وضعیت موجود علوم انسانی در جامعه، مسئله یابی نیازهای مسلمانان و ایران اسلامی، شناسایی مسائل مدیریتی و پشتیبانی، توجه به بودجه اقتصادی برای تولید علوم انسانی و… زیرساخت های لازم برای دستیابی به علوم انسانی اسلامی است.

وی با تاکید بر اینکه پویایی یک جامعه وابسته به دانش و معرفت آن جامعه است، ‌خاطرنشان کرد: انقلاب اسلامی ایرانی بدون علوم انسانی اسلامی معنا ندارد و حیات و ممات این انقلاب وابسته به علوم انسانی اسلامی است.

پیغامی در پایان علوم انسانی اسلامی را تنگه احد انقلاب اسلامی خواند و اظهار کرد: آرمان‌های انقلاب اسلامی نشات گرفته از شاخه‌های مختلف علوم انسانی اسلامی است که باید در تمامی آنها به مدل علوم انسانی بومی و ارزشی ایرانی اسلامی دست یابیم.

معاون پژوهشی پژوهشگاه المصطفی اسلامی سازی را بر بومی سازی برتر دانست.

به گزارش ستاد خبری نخستین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی حجت الاسلام و المسلمین حسن خیری با اشاره به جهت دار بودن علوم انسانی گفت: علوم انسانی علمی جهت دار و مبتنی بر علم انسان است.

وی خواستگاه علوم انسانی اسلامی را  مبانی هستی شناسی و اسلام شناسی دانست و افزود: برای تولید علوم انسانی اسلامی باید تمام استدلال ها برگرفته از منابع انسانی اسلامی باشد. یعنی هم از منابع اسلامی و هم از روش های تجربی استخراج شود.

معاون پژوهشی پژوهشگاه بین المللی المصطفی با نفی نکردن علوم انسانی فعلی گفت: یافته های علوم انسانی فعلی در برخی مسائل می تواند کاربردی باشد، اما با توجه به اینکه خواستگاه جامعه ما اسلامی است، علوم انسانی فعلی پاسخگوی نیازهای اسلامی ما نخواهد بود، چرا که نگاه اسلام به انسان تک بعدی نیست.

وی بیان رویکرد و نظریه در انجام تحقیقات را دارای اهمیت خواند و افزود: همانطور که برای ایجاد توسعه انسان شاخص هایی در عرصه های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی تعریف شده است در انجام تحقیقات نیز باید به نیازهای انسان در هستی توجه ویژه ای شود.

عضو پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ادامه داد: در علوم انسانی فعلی توسعه انسان بر مبنای عدالت و حق الناس شکل نگرفته است و این برای جامعه ما پذیرفتنی نیست، از این رو باید شاخص هایی بر اساس مبانی اسلامی تولید شود.

خیری بومی سازی علوم انسانی فعلی را مبتنی بر فرهنگ اسلامی خواند و تصریح کرد:  جایگزینی واژه اسلامی سازی بهتر از بومی سازی  است. اسلامی سازی به معنای روشن کردن  خط مشی مبتنی بر اسلام است و اگر در مسیر با موانعی روبرو شویم می توانیم علاوه بر بهره گیری از منابع اسلامی با استفاده از روش های قیاسی، تجربی و تأملی مسائل را برطرف کنیم.