دستاورد گفتگوی مستقیم روحانی با اوباما، باید هم وزن سود امریکایی‌ها از این گفتگوها باشد
گفتگو با حجت الاسلام رضا غلامی، رئیس مرکز پژوهش های علوم انسانیِ اسلامی صدرا
چه تحلیلی از گفتگوی تلفنی دیشب آقای روحانی با رئیس جمهور امریکا دارید؟
ما در گذشته برای عدم گفتگوی مستقیم با ایالات متحده منطق روشنی داشتیم. بر اساس این منطق، گفتگو زمانی عاقلانه بود که اولاً. نفس گفتگو هدف نباشد، ثانیاً. از موضع برابر باشد و ثالثاً. دستاورد قابل قبولی برای جمهوری اسلامی ایران داشته باشد. حال باید دید، آیا گفتگوی اخیر آقای روحانی با اوباما از چنین منطقی تبعیت کرده است با نه؟ به نظر من الآن قدری زود است که درباره ماهیت این گفتگو اظهار نظر قطعی داشته باشیم اما آنچه مسلم است، امریکا به نفس چنین گفتگویی نیاز مبرم داشت. تاکید می کنم، ما به گفتگو نیازی نداشتیم اما امریکایی ها نیاز داشتند. در واقع، امریکایی ها با انجام این گفتگو به دستاورد سیاسی مهمی رسیدند. بنابراین، باید پرسید، دستگاه دیپلماسی کشور از قِبَل این گفتگو به چه چیز مشخصی دست یافته که چنین هدیه بزرگی را به امریکایی ها داده است؟ ما امروز شاهد اعمال شدیدترین تحریم های اقتصادی از سوی امریکا علیه ملت ایران هستیم که تردیدی در ظالمانه بودن آن نیست. ملت ایران در حالی تحریم شده اند که خواستار احقاق حقوق مسلم خود در قبال دست یابی به انرژی صلح آمیز هسته ای هستند. حقوقی که قوانین بین المللی آنرا کاملاً تایید می کند. از طرف دیگر، اگر از مظالم سنگین امریکایی ها به ملت ایران، از کودتای 28 مرداد به بعد، صرف نظر کنیم، امریکایی ها در طول 34 سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دست به انواع جنایت ها علیه ملت ایران زده اند. در بعضی از این جنایت ها به طور مستقیم حضور داشته اند و در بعضی دیگر، حضور غیر مستقیم داشته اند. دخالت موثر امریکا در جنگ هشت ساله رژیم بعث علیه ایران، غیرقابل انکار است، حمایت وسیع امریکایی ها از سازمان تروریستی منافقین موضوع واضحی است. اقدامات جنایتکارانه امریکا علیه ملت های مسلمان جهان و در رأس آن مردم مظلوم فلسطین مسائل بزرگ دیگری است که ملت مسلمان ایران را به جد آزار می دهد. با این وصف، گفتگو فقط زمانی معنادار است که شاهد تغییر روشنی در رفتار ایالات متحده علیه ایران باشیم. عقل حکم می کند که بخشی از این تغییر به طور ملموس پیش از گفتگوی مستقیم صورت گیرد. در سفر آقای روحانی به نیویورک دو اتفاق بی سابقه افتاده است، یکی ملاقات وزرای خارجه ایران و امریکا و دیگری این گفتگوی تلفنی. جا دارد رئیس جمهور به ملت توضیح بدهند دستاورد این دو اتفاق برای کشور چیست؟ آیا ضمانتی وجود دارد که مثل گذشته، امریکایی ها در جواب نرمش های دولت های قبل رفتارشان را علیه ملت ایران خصمانه تر نکنند؟
امروز جمهوری اسلامی در خط مقدم مبارزه با نظام استکبار جهانی قرار دارد و مجموعه حرکت های ضد سلطه در جهان را رهبری می کند، به نظر شما این گفتگو تغییری در حرکت جمهوری اسلامی ایران در این عرضه بوجود خواهد آورد؟
خیر، به هیچ وجه. مبارزه با نظام استکبار و سلطه، یکی از مهم ترین سیاست های بنیادی جمهوری اسلامی ایران است که با ذات انقلاب اسلامی و نظام پیوندی ناگسستنی خورده است. باید توجه داشت، مبارزه همه جانبه ملت ایران با جریان بی عدالتی و ستم در جهان، هیچگاه متوقف نخواهد شد. این مبارزه یک مبارزه عقیدتی است که از بطن اسلام خواهی ما ناشی شده است و لذا پایانی برای آن متصور نیست. در حقیقت، مفهوم شعار مرگ بر امریکا هم در بین قاطبه مردم ما، چیزی جز آرزوی مرگ ظلم و ستم در جهان که امروز سرمنشأ آن رژیم امریکا است نمی باشد. به حمدالله ملت ایران همواره ثابت کرده اند که ذره ای از آرمان مقدس و انقلابی خود برای ریشه کنی فساد و شکل گیری صلح پایدار در جهان عقب نشینی نخواهند کرد و هزینه های آن را، هر چقدر که باشد، پرداخت می کنند. از نظر ما، روشن است که شعارهای ملی گرایی بعضی گروهک ها که کشور را به سمت غفلت از وضعیت مسلمانان جهان تشویق می کند، تنها یک خواب تعبیر ناشدنی است لذا گفتگوهایی از این قبیل، صرف نظر از درست یا غلط بودن آن، کوچک ترین تغییری در رویه جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با نظام سلطه نخواهد داد.
از نظر جناب عالی، یک مذاکره درست در شرایط کنونی باید چه دستاورد مشخصی برای جمهوری اسلامی ایران داشته باشد؟
دستاورد ما در این گفتگو باید لااقل هم وزن سودی باشد که امریکایی ها از این گفتگو برده‌اند. به نظر من، کم‌ترین دستاورد گفتگوی مستقیم برای جمهوری اسلامی باید پایان دادن به تحریم‌های غیرقانونی علیه ملت ایران و برگرداندن مسأله فی مابین در مسیر توافقنامه ان. پی. تی. باشد. اگر امریکایی‌ها واقعاً به دنبال حل سیاسی مشکلشان با ایران در موضوع انرژی هسته ای هستند و گفتگو را برای گفتگو نمی خواهند، باید دست از اقدامات ظالمانه و غیرقانونی علیه ملت ایران بردارند و به مرّ ان. پی. تی عمل کنند. آنها نه تنها نباید جلوی فعالیت های صلح آمیز ایران در زمینه انرژی هسته ای را بگیرند، بلکه باید به پیشرفت ایران در این عرصه کمک هم بکنند. از نظر من، اگر گفتگوی آقای روحانی با اوباما، در کوتاه مدت، چنین دستاوردی برای ما نداشته باشد، کار لغو و پوچی بوده است.
آیا می توان به این گفتگو خوش بین بود؟
از یک طرف ذات شیطانی و سلطه طلب رژیم ایالات متحده و از طرف دیگر، تجربه مشابه و شکست خورده ای که کشورهای دیگر در این زمینه دارند، جایی برای خوش بینی نگذاشته است. به بیان دیگر، امریکایی ها هیچ وقت قابل اعتماد نبوده اند و چیزی هم درباره آنها عوض نشده است. در عین حال صبر می کنیم تا ببینیم روزهای آینده قرار است چه اتفاقی بیفتد. اگر دولت امریکا عاقل باشد سعی می کند در قبال این نرمش آقای روحانی، عملاً رفتار شایسته ای را از خود بروز دهد./پایان