به گزارش روابط عمومی مرکز صدرا؛ دکتر مسعود معینی پور طی مقدمه‌ای بیان کرد علم سلطه به دنبال می‌آورد و هر تلاشی برای تولید علم و پاسخگویی به نیاز جامعه بر اساس تولید علم داخلی، مفهوم بومی‌سازی و تحول علم را تداعی میکند. علم تولید میشود تا پاسخگوی رفع نیاز جامعه باشد و این سوال اساسی پدید می‌آید که آیا میتوان پاسخ نیازهای انسان و جامعه‌ای در این سوی عالم و برساخته شده از هویت و فرهنگی دیگر، به‌طور تام و کامل برخاسته ازتاملات و اندیشه‌ورزی افرادو نظام‌های علمی از آن سوی عالم و بر اساس مبانی نظری و معرفتی دیگر باشد؟ و این پرسش و پاسخ در ذهن هر انسان و نظام و عاقلی شکل گیرد پاسخ آن برای تولید بومی براساس مبانی و فرهنگ و نیازهای بومی است.
این نهضت، نه امروز بلکه حداقل بعد از جنگ جهانی دوم قریب به هفتاد سال پیش و در برابر نظام سلطه و استعمار پاگرفت و رفته رفته عمق یافت و بالنده شد. حال به تحول در ریشه و اساس نظام سلطه و استکبار یعنی علوم انسانی رسیده است و بسیاری از اندیشمندان و متفکران اسلامی برای پیگیری این مهم تلاشهایی را حداقل چهل سال پیش آغاز کرده‌اند. که میتوان صاحبنظرانی چون نقیب العطاس درمالزی، حسن حنفی در مصر، جابر العلوانی عراقی، اسماعیل فاروقی فلسطینی را میتوان نام برد.
دکتر معینی پور افزود: پیروزی انقلاب اسلامی در ایران نقطه عطف این ساختار شکنی و تحول خواهی است چرا که نتیجه عمل ایجاد نظام سیاسی و اجتماعی برساخته از مبانی اسلامی و تفکر بومی را به نمایش گذاشت و بنای بر تحول علوم انسانی بر اساس مبانی اسلام و نیاز ایران و امت اسلام گذاشت.
بسیاری دیگر از اوائل دهه هفتاد میلادی تا امروز بحث تحول علوم انسانی تولید علم بومی را پیگیری کردند و یکی از اصلی نکات مشترک آنها جلوگیری از تروج و نهادینه شدن الگوی علم سکولار برآمده از تمدن غرب بوده است.
عطّاس معتقد است دانش، بی‌طرف نیست بلکه حامل نگرش فلسفی، دین و فرهنگی است که آن را تولید بخشیده و آن را انتقال می‌دهد. او استدلال میکند که معرفت غربی و معرفتی که از غرب به جهان اسلامی وارد شده ـ «با منش و شخصیت فرهنگ و تمدن غرب آکنده شده و در بوته فرهنگ غرب شکل گرفته است…». به اعتقاد عطاس در جهان غرب بواسطه سنت فلسفی یونانی همه امور به دو دسته «واقعی» و «ذهنی» تقسیم میشود و با تقدس‌زدایی از طبیعت و زدودن تمام جنبه های معنوی و قدسی از فهم طبیعت، طبیعت را در طریقت عملی ـ تجربی محدود کرده اند و فلسفه غربی و علم غیر مذهبی، مبلغ و مروج چنین نگرشی به طبیعت شده است. فلسفه جدید خود را ملزم به تفسیر این نگرش می‌داند و «نتایج علوم طبیعی و اجتماعی را طوری سامان می‌دهد که یک جهانبینی واحد از آن استخراج می شود.» از سوی دیگر بواسطه همین تفسیر، جهت علوم در مطالعه طبیعت را مشخص میکند. به عبارت دیگر عطاس علم جدید را نشأت گرفته و بسط یافته از فلسفه‌ای می‌داند که در نگرش آن، جهان، عالمی مستقل و ازلی است و قائم به ذات است که بر اساس قوانین خویش سیر تکاملی دارد. به طور ضمنی منکر خداوند است. این نگرش در روش نیز بر خِردگرایی فلسفی مبتنی بر عقل و بی‌نیاز از قلب و شهود قلبی اتکا دارد. لذا مرجعیت شهود و الهام را انکار میکند و وحی و مذهب را منشأء دانش حقیقی نمی‌داند. واقعیت در این نگرش، منحصر به جهان مادی است و دانش تا آنجا معتبر است که مرتبط با نظم طبیعی رخدادها و ارتباطشان با یکدیگر باشد و هدف جستارش نیز توصیف و سازماندهی هر آن چیزی است که در طبیعت رخ می‌دهد. در این منظر جهانِ طبیعت با واژه‌های ساده طبیعی و عقلانی تهی از محتوای معنوی یا تفسیر نمادین، توصیف میشود.
دکتر مسعود معینی پور خاطر نشان کرد: کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی یک رسالت جهانی برای خودش قائل است و بر اساس این رسالت جهانی از ابتدا بحث علوم انسانی اسلامی و تحول علوم انسانی اسلامی را به شکل بین‌المللی پیگیری کرده است.
وی افزود ما در کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی دوره اول و دوره دوم، ما مهمان‌هایی را از خارج از کشور دعوت میکردیم؛ اما این کفاف نیازهای ما، مراودات علمی ما و ترویج گفتمان علوم انسانی اسلامی را نمی‌داد؛ بهره‌گیری آنچنانی هم نمیتوانستیم از متفکران جهان اسلام بکنیم، البته به واسطه زمانبندی محدودی که کشورهای دیگر به استادیدشان میدادند برای حضور در کنگره. لذا بر این شدیم که مراکز علمی که دارند بحث علوم انسانی اسلامی را در کشورهای مختلف اسلامی و حتی غیر اسلامی پیگیری میکنند خُرد، خُرد و آرام و آرام شناسایی کنیم و ارتباط برقرار بکنیم.
ما با چند کشور الآن مراودات علمی‌‌مان را آغاز کردیم که اولین نشست مشترکی که داریم برگزار می‌کنیم نشست لبنان و با همکاری معهد المعارف الحکمیه خواهد بود که سالهاست در لبنان پیگیر علوم انسانی اسلامی هستند. همچنان ما در مقام شناسایی شخصیت‌ها، افراد، مجامع علمی‌ای که دارند این کار را در دنیا پیگیری میکنند هستیم و انشاء الله کنگره بنا دارد هم اندیشی های کوتاهی را در کشورهای مختلف با فضلا و اندیشمندهای مختلف با فضلا و علمای ایرانی برگزار بکنند. این هدف کلی این جنس نشست‌های کوتاه مدتی است که در کشورهای دیگر بوسیله کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی انجام میشود که اولین آن نیز در بیروت هست.
دکتر معینی پور خاطر نشان کرد برای برگزاری این نشست قریب به یکسال است که مطالعه علمی اعم از مقالاتی که از طرف کنگره به معهد داده شده است یا گفتگوها و مقالاتی که از سوی معهد به ما داده شده صورت گرفته است. با توجه به تجارب ارزشمند ایران در زمینه علوم انسانی اسلامی، دستورالعمل اصلی این نشست انتقال تجارت ایران به لبنان می‌باشد.
طی آخرین هماهنگی که با کشور لبنان صورت گرفته این است که از شهرهای مختلف لبنان و از جوامع مختلف علمی لبنان و از دانشگاه های متفاوت فضلایی برای این نشست دعوت شده‌اند؛ آنچنان که بنا است از علمای کشورهای اطراف لبنان هم در این نشست شرکت بکنند.
معینی‌پور اعلام کرد که هم‌اندیشی لبنان طی دو روزـ 24 و 25 شهریورماه ـ در بیروت به صورت رسمی انجام خواهد شد و چند هدف را پیگیری میکند:
- آگاهی از دستاوردهای علمی فضلای لبنان در این عرصه و ارتباط با فضلای لبنان در بحث علوم انسانی اسلامی.
- تعاطی اندیشه و فکر بین فضلای ایران و لبنان.
- انتقال تجارب ایران در فرآیند تحول علوم انسانی و بیان نقاط ضعف و قدرت مقالات بین دو کشور.
- گسترش و تبیین و ترویج گفتمان علوم انسانی اسلامی.
نکته حائز اهمیت که مورد پیگیری جدی مرکز معهد معارف حکمیه از ما خواستار شده، انتقال تجربه مدیریت فرآیند تحول علوم انسانی در ایران می‌باشد. این نشست‌ها ما را به سمت یک وفاق علمی و جهانی برای ایجاد یک جامعه علمی متهد را در برابر جامعه علمی نقطه مقابل، خصوصاً کشورهای غربی سوق می‌دهد.
در این نشست علاوه بر شماری از علمای جهان اسلامی خصوصاً لبنان، تعدادی از اساتید و پژوهشگران از ایران در آن هم حضور دارند. از ایران حجت‌الاسلام والمسلمین رضا غلامی رئیس شورای سیاست‌گذاری کنگره، حجت الاسلام والمسلمین دکتر سوزنچی عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع)، آقای دکتر عادل پیغامی معاون پژوهش و عضو دانشگاه امام صادق(ع)، دکتر عطاءالله رفیعی آتانی دبیر علمی کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی و مسعود معینی‌پور دبیر علمی هم‌اندیشی لبنان و مشاور رئیس شورای سیاست‌گذاری کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی.
وی همچنین خاطرنشان کرد مجموعه مقالاتی که به لبنان ارسال شده قبلا در ایران به زبان فارسی در فصلنامه تخصصی علوم انسانی اسلامی صدرا منتشر شده و در طی این یک سال ترجمه و در حال چاپ است تا در نشست آینده در بیروت توزیع و پخش شود.