رضا غلامی در گفتگو با مهر:
مواجهه با آمریکا باید مقتدرانه و مبتنی بر منافع و مصالح بنیادی باشد/ ضرورت بررسی جنبش “وال استریت”
رئیس مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا با بیان اینکه آمریکایی ها امروز چاره ای جز پایان دادن به سیاست یک جانبه گرایی و احترام به ملتهای قدرتمند دیگر ندارند و الا منافع باقیمانده خود در خیلی از مناطق را هم از دست خواهند داد، گفت: بنابراین مواجهه درست با ایالات متحده، مواجهه مقتدرانه و مبتنی بر منافع و مصالح بنیادی و درازمدت است.
به گزارش خبرنگار مهر، روز گذشته 17 سپتامبر دومین سالگرد اعتراضات عمومی در ایالات متحده آمریکا موسوم به جنبش تسخیر وال استریت بود. این جنبش از ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۱ در وال استریت نیویورک آغاز شد و تا ۲۴ مارس ۲۰۱۲ در جریان بود.
زمانی فرانسیس فوکویاما از پایان تاریخ و الگوی متعالی لیبرال دموکراسی برای بشریت سخن می گفت. این جنبش نشان داد در کشوری که از پیشگامان لیبرالیسم و سرمایه‌داری است چگونه ساختارهای کاپیتالیستی باعث به وجود آوردن شکاف روز افزون طبقاتی در عرصه های اقتصادی و اجتماعی شده است. نظر به اهمیت این موضوع، با حجت الاسلام رضا غلامی، رئیس مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا در گفتگویی این جنبش را مورد بررسی قرار داده ایم که اکنون از نظر شما می گذرد.
*همانطور که اطلاع دارید، 17 سپتامبر مصادف است با دومین سالگشت جنبش وال استریت، به نظر شما چرا پرداختن به این جنبش بعد از دو سال همچنان اهمیت دارد؟
قطعاً عوامل آشکار و پنهان فراوانی در شکل‌گیری جنبش وال استریت مؤثر بوده است، لکن آن عامل کلیدی که بارها از سوی فعالان این جنبش صراحتاً بیان شده، مسأله بی عدالتیِ نهادینه شده در نظام سرمایه داریِ حاکم بر غرب، علی الخصوص ایالات متحده آمریکا است.
شعار معروف جنبش وال استریت، یعنی 1% در برابر 99% هم گویای این واقعیت تلخ است که یک اقلیت ثروتمند در غرب، عملاً با تکیه زدن بر همه ابعاد قدرت اقتصادی و به تبع آن سیاسی، کلیه مقدرات 99% دیگر را متناسب با امیال و منافع خود تعیین می کنند و این شرایط، مردم آمریکا را بیش از پیش دچار ضعف و فرسودگی و از همه مهم‌تر تحقیر ساخته است.
به هرحال روشن بود که کشور آمریکا که از ابتدا بر محور غارت و کشتار بنا شده، ریشه خود را در خون سرخ پوستان آمریکا و سیاهان آفریقا آبیاری کرده و رشد اقتصادی اش معلول استعمار وسیع ملل دیگر است، دیر یا زود به چنین سرنوشتی دچار شود. البته جامعه آمریکا از چند دهه پیش با انواع بحران های اجتماعی روبروست و خیلی از صاحب نظران از گذشته دور، یعنی چند سال پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی، فروپاشی ایالات متحده را نیز پیش بینی کرده بودند اما باید توجه داشت که امروز ایالات متحده با از هم پاشیدگیِ درونی فاصله چندانی ندارد و بدهیهای سنگین دولت از ناحیه سیاستهای جنگ طلبانه آنان طی دهه های اخیر و فرمولهای غلط اقتصاد سرمایه داری، اقتصاد این کشور را با چالشی عمیق مواجه ساخته است، چالشی که عبور از آن تقریباً برای دولتمردان آمریکایی به امری محال تبدیل شده است.
شاید عامل اصلی به راه انداختن بعضی جنگهای خونین سالهای گذشته در عراق و افغانستان نیز که پس از حادثه کاملاً مشکوک یازده سپتامبر کلید خورد و ده ها هزار بیگناه را به کام مرگ برد، طرحی برای خروج آمریکا از معضلاتی بود که از سابق توسط صاحب نظران آمریکایی پیش بینی شده بود. به هرحال آنچه برای ما به عنوان یکی از رقبای اصلی ایالات متحده مهم است، اولاً رصد دقیق وضعیت این کشور و اطلاع دقیق و عمیق از مسائل آن، و ثانیاً اتخاذ راهبردها و تاکتیک های جدید برای رویارویی با آمریکاست.
به اعتقاد من، آمریکا سالهاست که دیگر کدخدای جهان نیست و قدرت خود را به شدت در اثرگذاری بین المللی از دست داده است و این اشتباه بزرگی است که بعضی از دولتمردان ما نگاهشان به آمریکا، نگاه سی ـ چهل سال قبل است. آمریکایی ها امروز چاره ای جز پایان دادن به سیاست یک جانبه گرایی و احترام به ملتهای قدرتمند دیگر ندارند و الا منافع باقیمانده خود در خیلی از مناطق را هم از دست خواهند داد. بنابراین مواجهه درست با ایالات متحده، مواجهه مقتدرانه و مبتنی بر منافع و مصالح بنیادی و درازمدت است.
*مطلع شدیم فصلنامه صدرا در نظر دارد به زودی یک ویژه نامه تخصصی درباره جنبش وال استریت و بحرانهای پیش روی آمریکا منتشر کند؛ لطفاً درباره این ویژه نامه توضیح بفرمائید!
بله! همانطور که عرض کردم، به روز کردن شناخت کشور ما از ایالات متحده و خروج از سطحی نگری درباره این کشور قلدر و ماجراجو، برای ما حائز اهمیت است. از طرف دیگر، تاکنون آن طور که باید مسائل اخیر ایالات متحده به ویژه جنبش وال استریت در مجامع علمی کشور مورد بررسی قرار نگرفته است. با این وصف، تصمیم گرفتیم با بهره گیری از توان محققان برجسته کشور و پژوهشگران بین المللی در عرصه غرب‌شناسی و آمریکاشناسی، یک شماره از فصلنامه علوم انسانی اسلامی صدرا را به این مبحث اختصاص دهیم.
این ویژه نامه که بحمدالله حدود 80 درصد از محتوای آن تولید شده و تا دو ماه دیگر انشاءالله منتشر می‌شود، می تواند ابعاد گوناگونی از وضعیت کنونی آمریکا را روشن کند و گمانه زنی هایی هم درباره آینده این کشور داشته باشد.