به نقل از روابط عمومی مرکز صدرا به نقل از روابط عمومی مَنا چهاردهمین نشست از سلسله نشستهای ایده‌پردازی و نوآوری در علوم انسانی اسلامی (نشان) با حضور دکتر پاکتچی، دکتر امامی (اساتید داور) و دکتر نعمتی (رئیس مَنا و مدیر جلسه) با موضوع «درآمدی بر پیشینه نگاری مطالعات سبک زندگی در آثار اندیشمندان مسلمان»، روز یکشنبه مورخ 24/11/1395 در سالن شهید مطهری دانشگاه امام صادق «علیه‌السلام»، ساعت 13:00 تا 15:00 برگزار شد.
در ابتدا دکتر محمد نعمتی به اساتید و دانشجویان خوش آمد عرض کرد و سپس ایده‌پرداز محترم، حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمحمدتقی موسوی‌فر (دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی، دانشگاه قم) مقاله خود را ارائه داد و گفت سبک زندگی یکی از مباحث نوین و راهبردی عصر حاضر است. توصیف یا تجویز حالات و گفتارها و رفتارهای انسانی در همه ساحت‌های زندگی را سبک زندگی گویند.
موسوی‌فر در ادامه خاطرنشان کرد: سبک زندگی با کلیدواژه‌های ادب و سنت در منابع اصیل اسلامی قابل‌پیگیری است و در حوزه اخلاق و احکام نیز علاوه بر آداب و سنن می‌توان در جستجوی مسائل و معارفش بود. اندیشمندان مسلمان نیز از دیرباز دغدغه تدوین و تبیین در این حوزه را داشته‌اند.
ایشان در ادامه گفت: یکی از کاستی‌های پژوهش‌های اخیر سبک زندگی عدم التفات یا بهره‌وری از میراث سبک زندگی در تاریخ و تمدن و فرهنگ اسلامی است. به این معنا که با نوظهور پنداشتن مسئله سبک زندگی دیگر کسی به پیشینه این مباحث در آثار اسلامی نپرداخته است (و اگر پرداخته بسیار ناقص و اشاره¬وار است). تحقیق حاضر در صدد تبیین و تشریح این مدعا است که اندیشمندان مسلمان از دیرباز دغدغه تبیین و تدوین در این حوزه را داشته اند. در این راستا در اولین گام به معرفی و طبقه بندی آثار اسلامی در این حوزه پرداخته است و در سه سبک سیره نگاری، اخلاق نقلی و تلفیقی دسته بندی نموده و اختصاصات هر یک از این سبک ها را برشمرده است.
در پایان، ایده‌پرداز محترم به تفصیل اختصاصات این سبک ها پرداخته و برای هر سبک مواردی از میراث اسلامی را معرفی نمود. در سیره‌نگاری به محاسن، کافی، بحار، وسائل،الشمائل النبویه و اخلاق النبی و آدابه، و در سبک اخلاق نقلی مصادقه الاخوان، الآداب الدینیه، مکارم الاخلاق، حلیه المتقین، مرآه الکمال و مفاتیح الحیاه و در سبک تلفیقی به معرفی این مجموعه کتب پرداختند: الذریعه الی مکارم الشریعه، احیاء علوم الدین، المحجه البیضاء و الحیاه.
در ادامه نشست، دکتر پاکتچی به عنوان یکی از اساتید داور (عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع))، مهمترین نظرات خود را چنین بیان کرد:
- در عنوان مقاله گفته شده پیشینه‌نگاری، در صورتی که این اصطلاح، اصطلاح شناخته شده‌ای نیست و باید عوض شود. همچنین درآمد که در عنوان آمده، باید تغییر کند؛ زیرا درآمد، در جایی به کار می‌رود که کار انجام نشده و به کلیات پرداخته شده، در صورتی که شما کار را انجام داده‌اید.
- در آغاز مقاله اشاره دارید که سبک زندگی در علم جامعه‌شناسی پدید آمده و سپس در علم روانشناسی و دیگر علوم راه یافته، در صورتی که آلفرد آدلر اولین کسی است که در علم روانشناسی این اصطلاح را به کار برده و سپس در دیگر علوم راه یافته است.
- شما گفته اید مفهوم ادب، مرتبط با سبک زندگی است، در صورتی که این مفهوم مرتبط با تعلیم و تربیت است و سبک زندگی دقیقاً به معنای تعلیم و تربیت نیست.
- تفاوت سیره و حدیث نادیده گرفته شده و آثاری همچون محاسن برقی، کافی کلینی آثار حدیثی هستند نه سیره نگاری.
- در قسمت گونه اخلاقی، بهتر است کتاب «ادب الدنیا و الدین» ماوردی را معرفی کنید؛ زیرا در این زمینه منبع بسیار خوبی است و حلقه وصل کتاب الذریعه راغب اصفهانی با آثار بعدی است.
- نسبت سیره اهل بیت (علیهم السلام) و سبک زندگی را مشخص کنید. اخبار مربوط به سیره دو قسم هستند. بعضی از اخبار به دنبال این هستند که از ائمه آرمان سازی کنند و برخی دیگر به دنبال ارائه الگو هستند و این قسم برای ما مفید است و باید در این زمینه بحث نظری صورت گیرد.
- در رابطه با تعریف سبک زندگی باید گفت از تعریف یک سطری باید پرهیز کنید؛ زیرا برداشت‌های متنوعی از سبک زندگی وجود دارد. شما می توانید حدود 3 الی 4 صفحه مرور بسیار دقیقی از تعریف‌های سبک زندگی داشته باشید و موقع معرفی آثار بگوئید این اثر با این تعریف مربوط به سبک زندگی است.
پس از بیانات دکتر پاکتچی، دکتر سید مجید امامی (عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع))، به عنوان یکی دیگر از اساتید داور نشست گفت: کار شما کار ارزشمندی است و دانشجویان علوم قرآن و حدیث باید پیشگام این‌جور مباحث باشند. در رابطه با خود مقاله باید گفت مرور ادبیات و چارچوب مفهومی با پیشینه فرق می‌کند. کار شما مرور ادبیات است و باید به این سمت بروید. در رابطه با گونه‌شناسی باید گفت این مستلزم مختص از منابع است ولی پیشینه پژوهی هم نیست. بنده قبول ندارم که اندیشمندان مسلمان عیناً این سبک زندگی را می اندیشیده اند که حال به آن‌ها، پیشینه خودمان بگوئیم.
دکتر امامی در ادامه افزود: 7 مسئله در سبک زندگی وجود دارد که در الگوی سیاستگذاری سبک زندگی آمده و با ارزشهای فقهی، اخلاقی و فرهنگی در ارتباط است: مصرف فرهنگی (غیرمادی)، تعاملات اجتماعی، صحت بدن و تغذیه، تعلیم و تعلّم، مصرف مادی، اوقات فراغت و کلیت مناسک، عبادات و معنویات.
در پایان نشست، دکتر نعمتی (رئیس منا و مدیر جلسه)، ضمن جمع بندی نشست، گفت ایده پرداز باید چارچوب نظری خود را مشخص کند و براساس آن کار خود را انجام دهد.
